Houten spiegellijst met zilveren decoratie

ObjectnummerOKS 1963-001
VervaardigerFaber, Pieter Matthijsen
VervaardigingsplaatsLeeuwarden (Nederland)
Datering 1670
ObjectnaamSpiegel met beslag
MateriaalPalissanderhout, Zilver
TechniekGegraveerd
Standplaats Fries Museum
Afmetingen Hoogte 44.2 cm
Lengte 53.0 cm
InventariskaartInzien? Neem contact op.
Nadere informatie?Mail met de standplaats

Omschrijving

De spiegel kan zowel aan de muur opgehangen worden als schuin op tafel geplaatst worden met een uitklapbare steun. Elk van de vier hoeken van de houten spiegellijst is voorzien van twee zilveren bladeren aan weerszijden van de versteknaden. Daartussen steeds vier zilveren wapenschildjes, die met kleine zilveren spijkertjes op de lijst bevestigd zijn. De betreffende familienamen zijn onder de wapens vermeld. Onder een kroontje in het midden van de bovenlijst van de spiegel staan de alliantiewapens van het echtpaar Sabe van Wissema (ca. 1620-1678), grietman van Idaarderadeel, en Frau of Froucke Bockesdr. van Burmania (1623-1680). De spiegel is gemaakt in 1670, het jaar waarin zij 25 jaar getrouwd waren. Mogelijk kwam de spiegel later in bezit van hun oudste dochter Genoveva Rataller van Wissema, die met Bruno van Vierssen gehuwd was. Het zilveren plaatje in het midden van de onderste lijst draagt het monogram VW. Dat kan een toevoeging zijn die op deze latere eigenaresse Van Vierssen-van Wissema slaat, maar het kunnen ook de initialen van Van Wissema zijn uit de tijd van ontstaan. Het merendeel van de wapens kan in verband worden gebracht met de overgrootouders van het echtpaar, maar er zijn ook fouten of vergissingen in het spel, zowel in de kwartieren als in de combinatie wapen en naam. Een voorbeeld is het wapen Mellema, een berenpoot, waaronder de naam Beyma foutief gegraveerd is. De overgrootouders van Sabe van Wissema zijn van moederszijde Engel van Lezaen en Anna van Borsselen, Johan Rataller en Yda van Loo en van vaderszijde Sabe van Wissema en Reynsck van Auckama, Doeke van Eninga en Catharina Sebastiaansdr. De corresponderende wapens staan op de lijst vermeld als: ‘Lezaen, Borsselen, Rataller, Wisma en [O]eninga’. De wapens van Van Loo en Auckama staan er niet op en het is niet bekend, welk wapen Catharina Sebastiaansdr. voerde. Emsel staat wel op de spiegellijst: in een enkele genealogie wordt als de vrouw van Johan Rataller een Van Emstel genoemd. De overgrootouders van Frouck van Burmania zijn van moederszijde Wybren van Roorda en Tieth Scheltesdr. van Scheltema en Hoyte Uninga van Hoytema en Wick van Gerbranda. Van vaderszijde Bocke van Burmania en Frouck Poppesdr. van Heemstra, Georg van Froenhoven en Barbera van Grombach. De corresponderende namen bij de wapens op de lijst zijn: Roorda, Scheltinga, Ceninga (in plaats van Uninga), Gerbranda, Burmania, Froenhoven en Grombach. Op de lijst staan de namen Mellema, Beijma en Stinstera. Samenvattend staan twaalf van de zestien overgrootouders van het echtpaar correct of bijna correct op de spiegellijst. Op de Historische Tentoonstelling van Friesland was naast deze spiegel een vergelijkbaar houten exemplaar met het wapen van Rin(t)s van Burmania te zien, eveneens met zestien kwartieren op zilver gegraveerd en gedateerd met het jaar 1662. Deze beide spiegels, die een essentieel onderdeel zijn van een toiletset, werden gemaakt voor twee zusjes, Froucke en Rins van Burmania. Voorwerpen waarop, zoals hier, de stamlijn van de eigenaar via een reeks wapens is weergegeven, komen slechts zelden voor. Gebruikelijker was het om deze aan te brengen op geschilderde of gesneden rouwborden, of op gebeeldhouwde grafzerken.

Documentatie

  • Fries goud en zilver / Molen, J.R. ter
  • zilveren eeuw : Fries pronkzilver in de zeventiende eeuw / Stoter, Marlies
  • Gids voor de bezoekers der historische tentoonstelling van Friesland, gehouden in Z.M. Paleis te Leeuwarden, in den zomer van 1877
  • toiletspiegel uit de 17e eeuw, met 16 kwartieren / Wenning, Heerke